Transport – Uitdagingen volgens sectorfederaties
De sector van het wegtransport groeit verder ondanks de crisis. Het afgelopen jaar waren er wel meer faillissementen. En er zijn nog meer uitdagingen. Zo schreeuwt de transportsector om chauffeurs. We praten hierover met Transport en Logistiek Vlaanderen (TLV), de Belgische Federatie van Wegvervoerders en logistieke Dienstverleners (Febetra), belangenverdediger UPTR en het Sociaal Fonds Transport en Logistiek (SFTL). (Matthias Vanheerentals)
Ondanks de crisis blijft het aantal transportondernemingen in België groeien. Op 5 jaar tijd zijn er 2.000 transportondernemingen in ons land bijgekomen. “Het afgelopen jaar zijn er nog eens 3% bijgekomen”, zegt Isabelle De Maegt, woordvoerder van de Belgische Federatie van Wegvervoerders en logistieke Dienstverleners (Febetra). “We zien veel kleine en nieuwe bedrijven die starten. Sinds 2021 hebben we de kaap van 10.000 ondernemingen overschreden. We zitten aan het hoogste aantal transportbedrijven sinds 20 jaar.” Bij Transport en Logistiek Vlaanderen (TLV) wordt bevestigd dat de sector van het wegvervoer in 2022 is kunnen blijven groeien. “Vorig jaar zagen we nog steeds een toename van het aantal transportbedrijven”, zegt directeur Lode Verkinderen. “In het vierde kwartaal zien we wel een toename van het aantal faillissementen, tot een niveau dat we al 10 jaar niet meer gekend hebben. Met de jaarwisseling hebben we een aantal signalen gezien van een tanende vraag. En dat is een gevaarlijke cocktail voor nog meer falingen.”
Inflatie
Volgens Transport en Logistiek Vlaanderen heeft de trend van het stijgend aantal falingen te maken met de inflatie. “Dat is onze grootste zorg voor 2023”, zegt Verkinderen. “De transportkosten zijn met minstens 13% gestegen. Daar zitten de loonkosten voor een groot stuk tussen. Op een bepaald moment in 2022 volstonden de beste contractuele dieselclausules die gangbaar waren niet meer om de marge van de vervoerder te behouden door pijlsnelle prijsstijgingen. Het wordt dit jaar een grote uitdaging om die stijgende kosten te kunnen doorrekenen. Ik hoop dat de transportondernemers doen wat ze moeten doen om hun zelfbehoud te garanderen. Dat is consequent zijn en de kostprijsstijgingen doorrekenen.” Bij Febetra maken ze zich eveneens zorgen om de exploderende prijzen aan de pomp. “Toen de oorlog in Oekraïne begon, is de kost van het transport exponentieel gestegen, met gemiddeld 11%”, zegt De Maegt. “Ook de stijgende gasprijs trof onze sector. Veel transportbedrijven hebben op vraag van hun klanten geïnvesteerd in LNG voertuigen. Die voertuigen reden dan weer minder uit door de stijgende gasprijzen.”
Bij Febetra merken ze dat de concurrentie vanuit het buitenland even sterk blijft, ondanks de hogere kosten en de strengere cabotageregels. “We zien dat buitenlandse vrachtwagens nog evenveel kilometers in Europa en in ons land rijden”, zegt De Maegt. “In 2021 was 53,4% van de inkomsten van de Belgische kilometerheffing afkomstig van buitenlandse vrachtwagens. In 2022 was dat 53,3%. Het Mobility Package had tot doel om een zeker evenwicht te herstellen, maar heeft dus geen effect gehad.”
Groene trend
De vergroening van de vloot is en blijft een hot item in de transportsector. Transport en Logistiek Vlaanderen merkt dat er voor het eerst transportklanten opduiken die meer willen betalen voor vergroening. “In tegenstelling tot de consument, die nog geen eurocent voor onze vergroening over heeft, duiken nu bedrijven op die extra betalen voor groen vervoer”, zegt Lode Verkinderen. “Voornamelijk beursgenoteerde bedrijven kiezen meer en meer voor het groenste vervoer, maar dat is dus niet het goedkoopste. De bedrijven beseffen dat het een kostprijs heeft. Bij een elektrische vrachtwagen, die 0% CO2-uitstoot heeft, ligt de prijs van het transport 30 tot 50% hoger. Het is een cruciaal en hoopgevend signaal dat, als het echt een trend wordt, de decarbonisatie van onze sector mogelijk zal maken. Al denk ik dat die decarbonisatieperiode nog minstens 10 à 15 jaar zal duren. De weg is nog zeer lang en de uitdagingen zijn groot. Ook de weg naar de zero-emissietrucks is nog lang. Dat is een veel moeilijker pad qua laadcapaciteit en rijbereik dan personenvervoer.”
Volgens Ronald Tiebout, juridisch adviseur en woordvoerder bij UPTR, voldoen de huidige elektrische vrachtwagens nog niet helemaal aan de verwachtingen. “De technische haalbaarheid van een elektrische vrachtwagen blijft beperkt en de afstand die ze kunnen rijden blijft ondermaats.” Volgens Febetra zal de vergroening een mix aan maatregelen zijn. “Dan denk ik aan voertuigen op synthetische brandstof, maar ook aan waterstof voor langere afstanden”, zegt De Maegt. “Elektrische voertuigen zijn een pak duurder. De laadinfrastructuur vraagt investeringen en het is ook de vraag of het elektriciteitsnetwerk dat aankan.”
Chauffeurstekort
Volgens alle transportfederaties blijft het chauffeurstekort één van de grootste uitdagingen. “Op Europese schaal zijn er zeker 400.000 chauffeurs tekort”, zegt Lode Verkinderen. “Geen enkel beroep heeft een oudere beroepsbevolking dan vrachtwagenchauffeurs. Dat komt op korte termijn niet goed.” Febetra treedt TLV bij. “We hebben in België nog steeds 5.000 openstaande vacatures”, zegt De Maegt. “We kunnen niet voldoen aan de vraag. Het voordeel is wel dat we onze prijsstijgingen voor de verhoging van de diesel makkelijker kunnen doorvoeren.” UPTR erkent de uitdagingen. “Vroeger rekruteerden we vooral in Europa”, zegt Tiebout. “Die vijver is leeggevist. Meer en meer moeten we chauffeurs van buiten de EU aantrekken, zoals Turkije en Marokko. Het aantal aanvragen stijgt fors.” Het Sociaal Fonds Transport en Logistiek (SFTL) lanceerde één jaar terug het project Future Drivers om zij-instromers aan te trekken. Een 100-tal zij-instromers kunnen kosteloos een opleiding tot vrachtwagenchauffeur volgen. “Zij-instromers zijn een potentieel van arbeidskrachten”, zegt Geert Heylen, directeur Opleiding bij SFTL. “De kosten van de opleiding – zo’n 8.000 euro per persoon – nemen we op ons, ook al haakt de persoon tijdens de opleiding af.”
De transportsector doet er alles aan om het beroep van chauffeur aantrekkelijker te maken. Door de indexering is het loon van de chauffeur al met 10,9% gestegen. Recent werd ook de functieclassificatie ingevoerd voor het rijdend personeel, een nieuwe manier van verloning. “Het loon wordt niet meer bepaald op basis van het soort voertuig maar houdt rekening met 10 verschillende criteria, zoals aantal afleveringsadressen, rijbewijs, fysieke inspanning en kennis die ze nodig hebben”, zegt Ronald Tiebout. “Recent werd er een akkoord gesloten voor flexibeler weekendwerk, waardoor chauffeurs op korte tijd meer kunnen verdienen.”
Vrachtroutenetwerk
Er zijn ook grote uitdagingen op het vlak van mobiliteit. De transportorganisaties merken op dat vrachtwagens steeds meer worden geweerd door lokale besturen. “We zien dat de lokale overheden het NIMBY-syndroom (Not in my backyard) volledig willen institutionaliseren”, zegt Lode Verkinderen. “De verschillende vervoerregio’s, opgericht door de Vlaamse regering, weren het liefst zowel rijdende als geparkeerde trucks. We merken dat er in de lokale politiek te weinig kennis is over het goederenvervoer over de weg. Borden zoals ‘hier is men niet meer welkom met 3,5 ton’ hebben een enorme impact op de operaties. Veiligheid is natuurlijk belangrijk. De omwegen brengen extra kosten met zich mee en zorgen voor extra CO2-uitstoot. Om nog maar te zwijgen van de gevolgen op rij- en rusttijden. De lokale besturen miskennen ook het belang van onze sector. Het goederenvervoer op de weg blijft onmisbaar en is onevenaarbaar. We hebben al decennia lang een marktaandeel van 75%. Het is zeer stabiel, ondanks het feit dat andere vervoersmodi als spoor en binnenvaart veel ondersteuning hebben gekregen.”
Febetra treedt TLV bij. “Er komt een vrachtroutenetwerk maar de doorstroming is ons allesbehalve gegarandeerd”, zegt Isabelle De Maegt. “We hebben te weinig parkings. We worden meer en meer uit de steden geweerd. Voor de ondernemingen is dat niet makkelijk. En dat terwijl de vraag naar transport enkel zal toenemen. Volgens cijfers van het planbureau zal de vraag voor het wegvervoer tegen 2040 met 20% stijgen ten opzichte van 2015. Je zal alle vervoersmodi – binnenvaart, spoorvervoer en wegtransport – nodig hebben om de stijgende vraag in te kunnen vullen.”
Dit artikel is verschenen in Top Transport die beschikbaar is in pdf.