In de Marge van Top Industrie - Richting herindustrialisering
Alle indicatoren gaan achteruit, maar als we van naderbij kijken, ziet de tabel er niet zo negatief uit als het lijkt. Niet alle achteruitgang is toe te schrijven aan COVID-19, dat voor een aantal ondernemingen zelfs een fantastische innovatieversneller bleek. (Tony Coenjaerts)
In deze periode van dure energie zijn we het al wat vergeten, maar in maart 2020 zakte de prijs van ruwe olie naar een niveau dat sinds 2004 niet meer werd gehaald. Dat had te maken met het falen van de OPEC+-alliantie, die bestond uit de 14 OPEC-leden en verscheidene andere producenten, waaronder Mexico, Rusland en Kazachstan, met als doel het reguleren van de oliemarkt. Die prijsfactor biedt bijvoorbeeld een verklaring voor de daling (17%) van de omzet van BASF Antwerpen. De site krijgt binnenkort groene energie van HKZ (Hollandse Kust Zuid), het grootste offshore windpark ter wereld, dat bestaat uit 140 windturbines, die samen 1,5 gigawatt produceren. Die investering van 1,6 miljard euro is tekenend voor één van de drie trends die de postcovidindustrie kenmerken. Die wordt digitaal, energie-efficiënt en klimaatneutraal.
Overschakeling op waterstof
In maart nam ArcelorMittal Belgium in Gent één van de efficiëntste hoogovens ter wereld op het gebied van productiviteit en CO2-uitstoot in gebruik. Tegelijkertijd startte het bedrijf met de installatie – uniek in Europa – van vier bioreactoren die industriële gassen die worden opgevangen tijdens het productieproces van staal, omzetten naar duurzame bio-ethanol. Die kan worden gebruikt als brandstof of als basiselement voor de vervaardiging van chemische producten. Even vernieuwend wordt de installatie van Torero, ook in Gent. Die zal houtafval omzetten in biokoolstof die geschikt is voor hoogovens, waardoor het gebruik van poederkool en dus de uitstoot van CO2 kan worden verminderd. Nog in Gent slaan tien openbare en private partners de handen in elkaar voor de bouw van twee grootschalige demonstratie-installaties. De eerste zal met behulp van windenergie water in zijn basisbestanddelen – zuurstof en waterstof – omzetten. De tweede gebruikt de zo geproduceerde groene waterstof om de opgevangen CO2-uitstoot van plaatselijke grote industriële spelers zoals ArcelorMittal, Alcobio-fuel en Yara om te zetten naar groene methanol, die op zijn beurt kan worden gebruikt als groene brandstof of als grondstof voor de plaatselijke chemische industrie, waarmee de cirkel rond is. John Cockerill, het vroegere CMI, trekt voluit de kaart van groene waterstof en biedt nu al elektrolyseapparaten die tot de krachtigste op de markt behoren. Ze worden gebouwd in Aspach-Michelbach in de Elzas, in de eerste Franse gigafactory van elektrolyseapparaten, die in werkelijkheid (een beetje) Belgisch is.
Aan de digitale zijde sloot Melexis het jaar 2020 af met een comfortabele geconsolideerde omzet en een hogere winst. Aangezien 90% van de chips die het produceert voor de autosector bestemd zijn, was de kans nochtans groot dat het bedrijf als slachtoffer van de coronacrisis zou eindigen. In 2020 kende de autosector immers een achteruitgang met 16%, waarbij hij terugviel tot zijn niveau van 2010. Er werden minder wagens geproduceerd, maar elke nieuwe auto bevat wel meer chips. In elke Tesla die er rondrijdt, zitten bijvoorbeeld 58 door Melexis vervaardigde chips. Daar komt nog bij dat heel wat door Melexis geproduceerde chips hun weg vonden naar uitrusting voor de behandeling van door COVID-19 getroffen patiënten. In 2020 is de vraag enorm gestegen, wat de groep nieuwe kansen bood. Van e-commerce tot telewerk: het coronavirus bracht ons ertoe contact te houden terwijl we op afstand bleven, wat de digitalisering van onze samenleving een sterke duw in de rug gaf. Dat blijkt ook uit de uitzonderlijke bloei van start-ups, die nagenoeg allemaal actief zijn in de dienstensector. De industriële takken van de ICT zijn immers goed voor minder dan 10% van de omzet en de toegevoegde waarde van de sector.
Biologische barrière
Bij de maakindustrie zijn de grootste covidslachtoffers de grafische industrie en, in mindere mate, de papiersector. De lockdown, die bovenop de concurrentie van de distributiesector, de elektronische handel en de sociale netwerken kwam, deed de gratis pers de das om. Eind vorig jaar zette Roularta de uitgave van De Streekkrant stop. Op zijn hoogtepunt kende het blad een oplage van 2,5 miljoen exemplaren, verspreid over een vijftigtal lokale edities. Aan Franstalige kant vormt de druk die door COVID-19 ontstond op de gratis media van de groep Rossel de belangrijkste verklaring van de daling (9%) van de geconsolideerde omzet van de groep. In Langerbrugge zag Stora Enso zijn productie van krantenpapier met 37.000 ton afnemen en die van papier voor magazines met 11.000 ton. Het bedrijf verwacht echter veel van furaandicarbonzuur (FDCA), dat als polymeer betere barrière-eigenschappen heeft dan PET (polyethyleentereftalaat). Begin dit jaar start het met een proefproductie van dat biologische product.
Artoos Group sloot het boekjaar 2020 af met een 23% lagere omzet, die echter weer zou moeten opveren nadat het bedrijf in april vorig jaar een raamcontract sloot met het agentschap Facilitair Bedrijf van de Vlaamse overheid, dat centrale en lokale overheden de mogelijkheid biedt om hun drukwerk te bestellen zonder telkens een aanbesteding te moeten uitschrijven. Graphius, dat zijn omzet in 2020 van 72 tot 58 miljoen euro zag dalen, zet zijn externe groei voort met de overname van L Capitan (Ruddervoorde), dat in gerechtelijke reorganisatie is, van de Oostendse drukker van verpakkingen Lowycks en van industrieel boekbinder Den Afwerker (Lokeren).
MCC Verstraete, dat in 2017 door het Oostenrijkse Constantia werd verkocht aan het Amerikaanse Multi Color Corporation (MCC), dat op zijn beurt twee jaar later werd overgenomen door het investeringsfonds Platinum Equity, zag van bij het begin van de pandemie de vraag sterk toenemen. Die werd nog verder de hoogte in gestuwd door de bijzonder aantrekkelijke prijs voor polypropyleen. Het in Adegem gevestigde Verstraete zit in de bijzondere niche van de in-mould labels, met andere woorden etiketten die samen met de plastic verpakking worden gegoten, zodat er een recycleerbare, uit één enkel materiaal bestaande verpakking ontstaat. Om dichter bij zijn klanten te zitten, richtte Verstraete in 2018 een productie-eenheid op in Batavia, in de staat Ohio. Nu lonkt het naar Azië en heeft het onlangs in Australië de fabrikant van in-mould labels Herrods overgenomen.
Transport op de sukkel
“Vroeger assembleerden we bijna twee bussen per dag. Nu is het er nog één per week.” Voor Van Hool was 2020 een donker jaar, met uiteindelijk een verlies van bijna 60 miljoen euro. Het herstel zal tijd vergen, maar het bedrijf zit op de goede weg, met eind 2020 de afwerking van de eerste autocar met elektrische aandrijving voor de Amerikaanse markt. Een jaar later volgt de eerste dubbeldeksautocar die 100% op elektriciteit rijdt. In België deelt Van Hool (36) met VDL Roeselare (24) een bestelling van 60 elektrische bussen voor De Lijn. Na lang twijfelen door de pandemie heeft het moederbedrijf van dat laatste, de Nederlandse groep VDL (geconsolideerde omzet 4,5 miljard, een daling met 19%) uiteindelijk besloten om in Roeselare een nieuwe productie-eenheid te bouwen. Die moet in 2023 klaar zijn.
Volvo Trucks, dat meer dan een maand stillag, kon in 2020 slechts 30.159 voertuigen leveren, tegenover 38.035 een jaar eerder. Sindsdien is de vraag opnieuw toegenomen, maar de productie wordt afgeremd door het gebrek aan chips. Naast vrachtwagens zal de fabriek in Gent ook batterijen voor alle door de groep in Europa geproduceerde elektrische vrachtwagens vervaardigen. Het eveneens in Gent gevestigde Volvo Cars, dat vandaag in Chinese handen (Geely) is, had minder geluk. Ondanks de inspanningen van de Vlaamse regering – er stonden 3.000 banen op het spel – komt de gigafabriek voor batterijen, die de autonomie van de groep moet verzekeren, niet naar de site. Geely koos er immers voor om in zee te gaan met het Zweedse Northvolt, een vroegere start-up die, nadat hij 6,5 miljard euro ophaalde, de grootste batterijenproducent van Europa wil worden.
Daf Trucks Vlaanderen, dat in 2020 een investering van 200 miljoen euro afrondde die de cabineproductie – 300 per dag in twee ploegen – naar hetzelfde niveau moet brengen als die van de laklijn, kondigt aan dat het opnieuw op zijn productieniveau van voor covid zit. Het vierde bovendien zijn 50e verjaardag met de levering in september van de drie miljoenste as die op de site in Westerlo werd geproduceerd. Sinds eind vorige eeuw is Daf een dochter van de Amerikaanse groep Paccar (omzet 18,7 miljard dollar, een daling met 27%).
In Brugge zullen aanzienlijke investeringen ervoor zorgen dat Bombardier zijn capaciteit kan verhogen en zo de 200 door de NMBS bestelde dubbeldeksrijtuigen kan produceren. De eerste exemplaren moeten in 2024 worden geleverd. Kort voor Kerstmis kwamen daar nog eens 98 voertuigen bij. Die herschikking gaat met een aandeelhouderswissel gepaard. Nadat het voor 5,5 miljard euro het Canadese Bombardier Transport (BT) heeft verworven, is het Franse Alstom nu de wereldwijde nummer twee in de spoorwegsector, na het Chinese CRRC. De gecombineerde omzet van het zo ontstane geheel bedraagt ongeveer 16 miljard euro. Alstom stelt in Brugge 500 personen tewerk en meer dan dubbel zoveel in Charleroi, het kenniscentrum van de groep voor de implementatie van automatische besturingssystemen voor treinen.
Ultrasnelle PCR-testen
Sinds het coronavirus zijn opwachting maakte, weet de hele wereld waar Puurs ligt. De burgemeester van het plaatsje is er nog steeds vol van dat hij door de grote media wereldwijd werd geïnterviewd. De sterk in ons land aanwezige farmaceutische sector is de enige uit de maakindustrie die beter uit de pandemie komt. Driehonderdvijftig miljoen vaccindoses, of de helft van de Europese export, verlieten de Unie in 2020 via Brussels Airport. Ondertussen gaat het onderzoek voort. Meer nog dan in andere sectoren is covid in de farmaceutische sector een fantastische innovatieversneller gebleken. Eind 2020 liepen er 32 studies in het kader van COVID-19, waarvan zes naar een vaccin en twee Belgische innovaties die binnenkort een grote stap vooruit kunnen opleveren. In Waver produceerde GSK eind 2020 zijn eerste doses van een hulpstof voor het kandidaat-vaccin dat het in samenwerking met Sanofi ontwikkelde. Een hulpstof is om twee redenen belangrijk. Ze verhoogt de immuunrespons, terwijl ze het tegelijkertijd mogelijk maakt om de hoeveelheid eiwit per dosis te beperken, waardoor er meer kan worden geproduceerd. In Heverlee kon miDiagnostics onlangs bij de Europese Investeringsbank (EIB) een lening van 20 miljoen euro krijgen voor het op punt stellen van ultrasnelle PCR-testen, die in minder dan een kwartier een betrouwbaar resultaat opleveren via een chip die door het naburige onderzoekscentrum IMEC werd ontwikkeld. Dat is bijzonder kort in vergelijking met de huidige PCR-testen waarbij de doorlooptijd nog steeds minstens drie uur vraagt.
Geduld
Behalve door covid werd 2020 ook gekenmerkt door de uiteenlopende beurskoersen van argenx en Galapagos. De beurskapitalisatie van het eerste nam in 2020 met 6 miljard euro toe, terwijl die van het tweede met een vergelijkbaar bedrag afnam. In 2021 bleven de twee biotechbedrijven verschillend evolueren. Nadat het van de Amerikaanse gezondheidsinstanties toelating kreeg om een geneesmiddel op de markt te brengen tegen myasthenie, een auto-immuunziekte die een algemene spierzwakte veroorzaakt, steeg de kapitalisatie van argenx tot 15 miljard euro. Het bedrijf had dertien jaar nodig om dat te bereiken. De intekenaars van het eerste moment (8,40 euro) die al die tijd geduld hebben geoefend, wrijven zich nu in de handen. Eind 2021 ging het aandeel vlot boven de 300 euro.
De cijfers
Zoals gewoonlijk moet u de in onze Top opgenomen cijfers met het nodige voorbehoud bekijken. Ze kunnen immers externe, recurrente gebeurtenissen weergeven, zoals patentaftrekken in de farmasector, die de weergegeven winst aanzienlijk kunnen opsmukken, of éénmalige evenementen, zoals herstructureringen en strategieaanpassingen. De daling van de omzet van Cargill Oil Packers (307 miljoen) kan, net als die van Vamix (295 miljoen) worden verklaard door interne reorganisaties.
Het eerste werkt sinds 2019 tegen maakloon voor een andere onderneming uit de groep. Het tweede vormde in overleg met Vandemoortele Lipids het bedrijf Vandemoortele Europe, dat voortaan als ‘superdistributeur’ werkt en zijn eerste sociale boekjaar afsloot met een omzet van bijna 1 miljard euro. Geconsolideerd realiseerde Vandemoortele in 2020 een omzet van 1,2 miljard euro, een ‘schijntje’ in vergelijking met die van Cargill: 134 miljard dollar. In ons land stelt Cargill 1.200 personen tewerk in de productie van chocolade, plantaardige oliën en biodiesel.
Dit artikel is verschenen in Top Industrie, die beschikbaar is in pdf.
Interesse in een sectoranalyse?
De SectorTop is een analyse van de 50 grootste ondernemingen uit een specifieke sector. U krijgt rankings en grafieken voor 30 kerncijfers en ratio's op het vlak van rentabiliteit, solvabiliteit, liquiditeit en toegevoegde waarde. Nadien nemen we elk bedrijf afzonderlijk onder de loep, met de individuele trend per kerncijfer en mediaan van de sector. Info en bestellen