ESG-rapportering: Plicht of kans voor de transportsector?

Sinds 1 januari 2024 is een eerste groep grote bedrijven verplicht om een duurzaamheidsverslag op te stellen. Dat werd vastgelegd in het Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) van de Europese Unie (EU) en maakt deel uit van de Europese Green Deal. Ook transportbedrijven worden daarbij verplicht om emissies te meten en te rapporteren. Hoe pak je dat op een goede manier aan, zodat het eerder een troef dan een verplicht nummer wordt? - Febe De Brabanter

De nieuwe CSRD heeft als doel om bedrijven meer verifieerbare, toegankelijke en consistente niet-financiële gegevens te laten verstrekken. Het moet investeerders, maatschappelijke organisaties, consumenten en andere belanghebbenden in staat stellen om onder meer te oordelen over de duurzaamheidsprestaties van bedrijven. 11.700 beursgenoteerde bedrijven van openbaar belang die meer dan 500 werknemers tellen, zijn sinds januari 2024 verplicht om over hun duurzaamheidsbeleid of duurzaamheidsstrategie te rapporteren. Ook al moeten voorlopig enkel grote bedrijven rapporteren over hun duurzaamheidsbeleid, kleinere bedrijven zullen snel volgen. Zij maken immers vaak deel uit van het ecosysteem van grotere bedrijven als klant, leverancier of partner. Kleinere transportbedrijven die rijden in opdracht van grote bedrijven moeten dan bijvoorbeeld de nodige duurzaamheidsdata voorleggen, die de klanten vervolgens moeten opnemen in hun verslag.

Scope 1, 2 en 3

Hoe dan ook zal de transportsector in de komende jaren gestaag duurzaamheidsrapportering moeten beginnen. Kort samengevat moet je als bedrijf communiceren welke impact je hebt op wereld, mens en maatschappij. Ook omgekeerd moet je rapporteren welke impact klimaatverandering heeft op je organisatie. Concreet moeten transportbedrijven voornamelijk rapporteren over hun uitstoot. De wetgeving heeft betrekking tot emissies die worden onderverdeeld in drie delen, ofwel scopes. Scope 1 gaat over directe emissies van bronnen die het bedrijf zelf in eigendom of beheer heeft. We hebben het hier over on-site energie zoals de verbranding van fossiele brandstoffen of emissies van voertuigen die eigendom zijn van de organisatie. Scope 2 zijn de indirecte emissies van aangekochte energie zoals elektriciteit, warmte of koeling, gegenereerd buiten het bedrijf en verbruikt door het bedrijf. De indirecte emissies die plaatsvinden in de waardeketen worden samengevoegd in Scope 3, wat tot wel 90% van de totale uitstoot kan bedragen.

Transport Management System to the rescue

Data verzamelen en vervolgens rapporteren is enorm tijdrovend. Een Transport Management System (TMS) kan transportbedrijven hierbij helpen. “Een TMS is een softwareapplicatie die de planning, de uitvoering en de opvolging van het transport van goederen beheert”, zegt TMS-expert en Senior Director Product Management bij Descartes, Eric Geerts.

Het kan data over emissies van logistieke activiteiten meten, verzamelen en deze op een begrijpelijke manier verwerken en rapporteren. “Doordat zo’n TMS heel wat data verzamelt, heeft het een goede basis om de Scope 3-emissies van verschepingen te berekenen en te rapporteren, wat een belangrijk onderdeel is van de Europese verplichtingen”, weet Eric Geerts. “Het stelt ondernemingen in staat om hun logistieke keten te digitaliseren en efficiënter en duurzamer te maken.”

Een TMS kan voor verschillende middelgrote en grote bedrijven enorm nuttig zijn, klinkt het bij Eric Geerts: “Het systeem komt van pas voor distributiebedrijven, logistieke bedrijven en voor alle soorten bedrijven die productie hebben en goederen exporteren, grondstoffen of half-afgewerkte of afgewerkte producten importeren.”

Van verplichting naar opportuniteit

Met de nieuwe richtlijn hopen de instellingen van de EU meer duurzame en inclusieve groei te realiseren. Het op een juiste manier aanpakken, kan heel wat voordelen opleveren voor een organisatie. Een duurzaamheidsrapport kan namelijk inefficiënties in de logistieke keten blootleggen. Door die inefficiënties aan te pakken en door processen doorheen de waardeketen te optimaliseren, kan je kosten drukken. Verder kunnen duurzaamheidsrapporten de effecten van bedrijfsactiviteiten op het milieu blootleggen, waarop bedrijven kunnen inspelen om ze vervolgens te verminderen.

Met een duurzaamheidsrapport kan je als bedrijf bovendien transparant zijn over je duurzaamheidsinitiatieven en over hoe je onderneemt. Investeerders, banken, klanten en andere partners hechten vandaag de dag heel wat belang aan transparantie. Verder is een sterk duurzaamheidsrapport een manier om je bedrijf te onderscheiden. Consumenten kiezen vandaag de dag alsmaar vaker voor duurzame bedrijven of duurzame leveringsopties. Transportbedrijven die daarop inspelen en dit ook kunnen voorleggen hebben dus al een streepje voor.

Naar holistische duurzaamheidscommunicatie

Om die verplichting nog meer te vertalen naar een opportuniteit moet je jezelf afvragen hoe je de brug van duurzaamheidsrapportering naar een goede aanpak voor je totale communicatie over duurzaamheid maakt. Daarbij moet je beginnen met het in kaart brengen van waar je staat als bedrijf en waarvoor je gaat. Een goed handvat is het D-spot-model, uitgewerkt in het boek Do Tell dat eind 2023 bij Lannoo Campus is verschenen. Het model visualiseert je duurzaamheidscommunicatie aan de hand van twee assen: in welke mate hebben je duurzaamheidsinspanningen betrekking op de kernactiviteiten van je merk en in welke mate communiceer je over die inspanningen? Uit die kritische analyse krijg je als bedrijf een startpunt waarmee je verder aan de slag kan gaan.

Toch kan je het niet alleen. Duurzaamheid is een interdisciplinair issue, dat aangepakt moet worden door middel van samenwerking tussen verschillende departementen. Duurzaamheid is geen apart hoofdstuk, het is eerder sterk en pertinent aanwezig doorheen je verhaal. Daarbij is het belangrijk dat duurzaamheid vanaf het begin deel uitmaakt van je strategie en dat je duurzaamheidscommunicatie en het duurzaamheidsrapport daaruit voortvloeien. Enkel en alleen voor compliance over je duurzaamheidsbeleid rapporteren zal niet veel vruchten afwerpen.

Doorheen je duurzaamheidscommunicatie moet je steeds op je hoede zijn voor greenwashing, een vorm van desinformatie waarbij bedrijven duurzaamheid gebruiken om hun imago te verbeteren. Greenwashing moet te allen tijde vermeden worden. Om dat te doen is het belangrijk dat je transparant communiceert over de duurzaamheid van je bedrijf en het volledige verhaal vertelt, ook wanneer je ergens tekortschiet.