Edito Top Bouw: Kunnen wij het nog maken?

De vastberadenheid en het enthousiasme waarmee Bob de Bouwer als influencer avant la lettre de vraag “Kunnen wij het maken?” telkens met “Nou en of!” beantwoordde, wakkerde destijds het enthousiasme bij onze kinderen aan om zelf handschoen, hamer of truweel op te nemen. Misschien moeten we de populaire mascotte van onder het stof halen en een carrière-uitbreiding als zij-instromer voorstellen. Want de instroom van nieuwe werknemers blijft een grote uitdaging voor een sector die het in de meeste analyses sowieso al niet onder de markt heeft. Er staan maar liefst drie vakgebieden uit de bouw in de meest recente Top 10 van knelpuntberoepen: werfleider, wegenwerker, calculator. Zowel in de industrie als in de bouw klinkt de vraag naar meer STEM - zelfs in het lager onderwijs – duaal leren en ingroeibanen luider dan ooit.

De overheid moet er wel heil in zien, al was het maar om een aantal andere vette kluiven aan te pakken. Bijvoorbeeld de 80% werkgelegenheidsgraad of de klimaatproblematiek, waar de sector zowel een oorzaak van het probleem als een essentieel onderdeel van de oplossing genoemd wordt. Zo zou enkel de residentiële verwarming volgens Klimaat.be verantwoordelijk zijn voor 15% van de uitstoot, wat meer is dan de landbouw (11%). Dat we niet meer kunnen wachten om die klimaatkoe bij de horens te vatten, blijkt uit de steeds gekkere bokkensprongen van ons weer: hittegolven, droogte, hevigere stormen, lange regenperiodes en overstromingen. Onze relatie met de natuur mag niet verder verwateren of we zullen als eerste kopje onder gaan. Die transitie kan niet zonder de bouw: ruimtelijke ordening, infrastructuurwerken, waterbewust en klimaatneutraal bouwen, circulaire bouwmaterialen, energievriendelijke renovatie. Met slimme technologie als hoeksteen voor een hogere efficiëntie en een lagere ecologische voetafdruk.

Hoop in moeilijke dagen

In die klimaatuitdaging ligt ook voor de bouw zelf een kans op een heropleving, al is dat misschien met een andere verdeling qua aandeel voor de verschillende sub-domeinen. Binnen de globale activiteitsdaling (-0,3%) in 2023 kreeg vooral de woningbouw (-7,1%) klappen. Een nieuwe woning wordt voor steeds meer mensen een utopie en renovaties worden in de tijd gespreid om de baksteendroom verteerbaar te houden. Ook uit onze statistieken blijkt dat de bouw geen makkelijk jaar achter de rug heeft. We noteren een historisch hoog aantal faillissementen (2.306), wat 5% meer is dan het vorige recordjaar 2019. Het totale aantal stopzettingen (13.196) ligt zelfs 40% hoger dan voor de pandemie en maar liefst 85% boven het gemiddelde van de 10 jaar pre-covid (7.162). Ondanks die pijnlijke knauw en minder oprichtingen (14.459 of -7%) is er nog steeds een netto-groei qua aantal bouwbedrijven, weliswaar veel lager dan voorheen.

Er valt gelukkig ook positief nieuws te rapen want 303 aannemers houden hun tempo hoog genoeg om dit voorjaar een nominatie als Trends Gazelle binnen te rijven. Ze zijn goed voor 13% van alle groeibedrijven. Als we naar de grootte kijken, zijn de kleine bouwbedrijven met 20% het best in hun categorie vertegenwoordigd, gevolgd door KMO’s (13%) en grote ondernemingen (8%). Bob de Bouwer en alle andere stakeholders uit het onderwijs vinden in die succesverhalen misschien wel inspiratie om de leerlingen vanaf het eerste lesuur voor zich te winnen. En dan kunnen we het nog maken.

(Tommy Browaeys - Publisher)